Τι είναι η Frontex;
Η Frontex είναι ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλάκης, που ιδρύθηκε το 2005 με την εξουσιοδότηση να περιφρουρεί τον Ευρωπαϊκό χώρο «ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης», σύμφωνα με όσα αναφέρει η ιστοσελίδα της. Επιδιώκει να «εγγυάται την ελεύθερη μετακίνηση» κατά μήκος και στο εσωτερικό των συνόρων της ΕΕ. Στόχοι της είναι «να περιορίζει την ευαλωτότητα των εξωτερικών συνόρων, να εγγυάται την ασφάλεια και τη λειτουργικότητα των συνόρων της ΕΕ». Η Frontex έχει εσχάτως 800 υπαλλήλους, και είναι στα άμεσα σχέδιά της να επεκτείνει τις επιχειρήσεις της με 10.000 προσωπικό σε 29 χώρες μέχρι το 2027.
Σ’ αυτούς τους υπαλλήλους συμπεριλαμβάνονται και συνοριοφύλακες και ακτοφύλακες που συνεπικουρούν στο συνοριακό έλεγχο και τη διαχείριση της μετανάστευσης από τις εθνικές αρχές.
Πώς λειτουργεί η Frontex;
Βασισμένη σε μια ετήσια εκτίμηση κινδύνου και τη συνεπακόλουθη διαβούλευση μεταξύ των κρατών μελών, χαράσσεται ένα επιχειρησιακό σχέδιο για κάθε αποστολή. Περιλαμβάνει το σκοπό και την τοποθεσία της εκάστοτε επιχείρησης, καθώς και κάποιους κανόνες εμπλοκής και έναν «Κώδικα Δεοντολογίας», που σκιαγραφεί προοπτικές και συμπεριφορές. Μετά από κάθε αποστολή υπάρχει μια εσωτερική αποτίμηση. Το 2019, κάτω από τον νέο κανονισμό, ο οργανισμός εισήγαγε 40 Παρατηρητές Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) κάτω από την εποπτεία του Αξιωματικού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων των επιχειρήσεών της. Παρότι υπάρχει διαφάνεια ως προς τον αριθμό των υπαλλήλων της Frontex, έχουν επίσης αρκετούς ακόμα ανθρώπους από τις αρχές των κρατών μελών που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις τους, για τους οποίους δε γνωρίζουμε και πολλές λεπτομέρειες.
Απελάσεις και παραβιάσεις δικαιωμάτων στα Ευρωπαϊκά σύνορα. Διαβάστε την έκθεση της RRE
Τι συμβαίνει τον τελευταίο καιρό;
Μαρτυρίες για τη συμβολή του προσωπικού της Frontex σε κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε παράνομες επαναπροωθήσεις σε όλη την Ευρώπη έχουν συλλεγεί (και συνεχίζουν να συλλέγονται) από τη Josoor, τους συνεργάτες μας του Border Violence Monitoring Network (BVMN) και από άλλες ΜΚΟ. Οι επαναπροωθήσεις περιγράφουν την πρακτική των συνοριακών δυνάμεων να επιστρέφουν πρόσφυγες που έχουν περάσει τα σύνορα χωρίς να ακολουθηθεί καθόλου η προβλεπόμενη διαδικασία. Οι επαναπροωθήσεις είναι μια παράνομη παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, οι περισσότερες επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν χρήση βίας από τους συνοριοφύλακες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης γκλοπ, όπλων ηλεκτρικής, επιθέσεων με σκυλιά και ξεβρακώματος (μεταξύ πολλών άλλων).
Παρ’ όλα αυτά, η Frontex έχει επανειλημμένα αρνηθεί την οποιαδήποτε εμπλοκή και γνώση αυτών των πρακτικών επαναπροώθησης, και συνεχίζει να το κάνει ακόμα και αφού έγιναν γνωστά βίντεο ντοκουμέντα που αποδεικνύουν την εμπλοκή της. Κάποια εσωτερικά έγγραφα της Frontex αναφέρουν ότι κάποιοι υπάλληλοι αντέδρασαν με «υπέρμετρη χρήση βίας», που συχνά οδηγούσε σε «κακομεταχείριση των προσφύγων», αλλά συχνά αυτές οι αναφορές καταλήγουν με τη δήλωση: «η υπόθεση έκλεισε». Η πρόσφατη έρευνα θέτει υπό αμφισβήτηση αυτούς τους ισχυρισμούς και αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, την ενοχή της Frontex, που ποικίλλει από την άμεση συμμετοχή μέχρι το να κάνει τα στραβά μάτια και να αποτυγχάνει να παρέμβει. Η Frontex διεξήγαγε εσωτερική έρευνα μετά τις πρόσφατες κατηγορίες, αλλά έκρινε τον εαυτό της αθώο μέσα σε 48 ώρες. Οι πρόσφατες αναφορές στα ΜΜΕ πέτυχαν παρ’ όλα αυτά να επιστήσουν την προσοχή σ’ αυτά τα ζητήματα που οι ΜΚΟ επισήμαιναν εδώ και πολλά χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τελικά αντέδρασε συγκαλώντας επείγουσα συνάντηση με το Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex στις 10 Νοεμβρίου.
Προστασία ή κακομεταχείριση;
Η Frontex υποτίθεται ότι βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα ως «προστατευτική» παρουσία, αλλά έχει ξεκάθαρα αποτύχει να εκπληρώσει την αποστολή της και συχνά έχει κάνει κατάχρηση εξουσίας. Η εξουσία της Frontex δε φτάνει όσο να έχει τον έλεγχο πάνω στις εθνικές συνοριακές δυνάμεις. Παρ’ όλα αυτά, διαθέτει τους μηχανισμούς για να αναφέρει παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και το δικαίωμα και την ευχέρεια να αποσύρει το προσωπικό του απ’ όποια χώρα θέλει. Παραλείποντας να το κάνει, η Frontex γίνεται συνένοχη σε επαναπροωθήσεις και άλλες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων. Απ’ τη στιγμή που έχει τη σαφή αποστολή να προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα, και μόνο η συνενοχή της θα ήταν ήδη φοβερά προβληματική. Αλλά, με μόνη την εξαίρεση του δανέζικου πληρώματος, που αρνήθηκε να ακολουθήσει εντολές από τις ελληνικές αρχές για επαναπροωθήσεις, η Frontex όχι απλά κάνει τα στραβά μάτια στις εγκληματικές δράσεις εθνικών συνοριακών δυνάμεων, αλλά συμμετέχει ενεργητικά στις επαναπροωθήσεις.
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις της Frontex στερούνται της κατάλληλης νομικής βάσης και οι επεμβάσεις της αντιβαίνουν στο ίδιο το καταστατικό της. Στο άρθρο 80 των κανονισμών της, η Frontex διακηρύσσει ότι επιχειρεί με σεβασμό στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό δε συμβαίνει όταν οι αιτούντες άσυλο στερούνται του δικαιώματός τους να αιτηθούν άσυλο, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα όπου υπάρχει ισχυρή παρουσία της Frontex. Τον Αύγουστο του 2020, σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2019, οι αφίξεις προσφύγων στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 95%. Αυτή η αλλαγή δεν είναι αποτέλεσμα της μείωσης των προσπαθειών, αλλά οφείλονται στην παράνομη αποτροπή της εισόδου των προσφύγων στην ελληνική επικράτεια. Παρότι η επίσημη ελληνική θέση παραμένει ότι δεν υπάρχουν επαναπροωθήσεις, περήφανα ανακοίνωσαν ότι από το Γενάρη, έχει αποτραπεί η είσοδος στη χώρα πάνω από 10.000 προσφύγων μόνο από τα θαλάσσια σύνορα.
Εξάλλου, η Ελλάδα ανέστειλε την υποβολή αιτημάτων ασύλου για ένα μήνα από 1 Μαρτίου 2020. Μόλις δυο μέρες μετά, η Frontex αποφάσισε να ξεκινήσει νέα αποστολή. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ επισήμανε ότι «ούτε η Σύμβαση του 1951 σχετικά με το Καθεστώς των Προσφύγων ούτε το δίκαιο της ΕΕ για τους πρόσφυγες παρείχε την οποιαδήποτε νομική βάση για την αναστολή της υποβολής αιτημάτων ασύλου». Ως εκ τούτου, «μια επιχείρηση της Frontex κάτω από τις παρούσες συνθήκες στερείται της απαραίτητης νομικής βάσης. Οποιαδήποτε επαναπροώθηση θα παραβίαζε ξεκάθαρα και τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα».
Οι εσωτερικοί μηχανισμοί αναφοράς της Frontex γι’ αυτές τις παράνομες δραστηριότητες συστηματικά αυτολογοκρίνονται. Αυτή η παράνομη πρακτική που αρνείται στους αιτούντες άσυλο τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και εσκεμμένα θέτει σε κίνδυνο τη ζωή τους γίνεται ανεκτή από την ΕΕ κι αυτή η έρευνα επιτέλους αποδεικνύει την άμεση εμπλοκή του οργανισμού συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής της ΕΕ σ’ αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Η Frontex ετοιμάζεται να διευρύνει σε μεγάλο βαθμό τις εξουσίες και τη χρηματοδότησή της. Ο προϋπολογισμός της Frontex για να αναπτύξει μόνιμο σώμα 10.000 συνοριοφυλάκων μέχρι το 2027, με απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ, αυξήθηκε κατά 32,4% σε σύγκριση με αυτόν του 2019. Αυτό σημαίνει 101,4 εκατομμύρια περισσότερα. Ακόμα, συνολικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τη διάθεση περισσότερων από 12 δις στη Frontex μεταξύ 2021 και 2027.
Στις 29 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ότι η Κομισιόν θα συγκαλέσει ένα επείγον έκτακτο Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex στις 10 Νοεμβρίου για να συζητηθούν τα φερόμενα περιστατικά επαναπροωθήσεων στην Ελλάδα και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Απαντώντας στις κατηγορίες, η ελληνική κυβέρνηση απλά δηλώνει ότι «επαναπροωθήσεις δε συμβαίνουν», παρά την πληθώρα αποδεικτικών στοιχείων που υπάρχουν εναντίον της. Ίσως αυτή η συνάντηση να καταλήξει σε μια πλατφόρμα για να παίρνονται πιο σοβαρά οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Frontex.
Οι παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από οργανισμούς επιβολής του νόμου που είναι επιφορτισμένες με το καθήκον της κατοχύρωσής τους δεν μπορούν να γίνονται ανεκτές.
Η Μεταρρύθμιση της Frontex. Διαβάστε την ανάλυση
Γιατί οι αποδείξεις για εμπλοκή της Frontex σε επαναπροωθήσεις είναι τόσο σημαντική
Οι επαναπροωθήσεις πραγματοποιούνται εδώ και δεκαετίες αλλά αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από τις αρχές του 2020. Πολλές αναφορές έχουν τεκμηριώσει αυτή την πραγματικότητα αλλά δεν υπήρξε σχεδόν καμία πολιτική αντίδραση με τις εθνικές αρχές απλά να τις αρνούνται και την ΕΕ να κατηγορεί μεμονωμένα κράτη μέλη. Με τα στοιχεία που υπάρχουν για συμμετοχή της Frontex σ’ αυτή τη συστηματική πρακτική, η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να κατηγορεί τα μεμονωμένα κράτη μέλη για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων ενώ ταυτόχρονα τα επαινεί για την προστασία των κοινών συνόρων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Με τα στοιχεία που υπάρχουν για την εμπλοκή της Frontex, είναι τώρα ευθύνη της ΕΕ να βγάλει τα συμπεράσματά της.
Παρ’ όλα αυτά, το κάλεσμα της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς – Βόρειας Πράσινης Αριστεράς (GUE/NGL) για παραίτηση του Λεγκέρι δεν αρκεί και θα επέτρεπε στο σύστημα να συνεχίσει ως έχει. Το πρόβλημα με τη Frontex δεν είναι ο συγκεκριμένος εκτελεστικός διευθυντής, αλλά μάλλον η παντελής αδιαφάνεια ενός οργανισμού που δρα ανεξάρτητα από τους θεσμούς της ΕΕ. Η Frontex στερείται οποιωνδήποτε εξωτερικών μηχανισμών ελέγχου κι έχει αποτυχημένους εσωτερικούς μηχανισμούς αναφοράς. Η συναδελφικότητα με τους εθνικούς συνοριοφύλακες, που συχνά περιγράφεται από τους ίδιους τους υπαλλήλους της Frontex και η ξεκάθαρη πολιτική αποστολή της αποτροπής της μετανάστευσης στις περιοχές των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ κάνει απίστευτα δύσκολο για οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, όπως είμαστε εμείς, να ρίξουμε την ευθύνη στον οποιονδήποτε για τις πράξεις του.
Τι ζητάμε
Το να αλλάξουμε τον Λεγκέρι μ’ έναν άλλο διευθυντή δεν πρόκειται να επιφέρει καμιά αλλαγή. Το πρόβλημα δεν είναι προσωπικό, είναι η ίδια η Frontex σαν οργανισμός. Αυτό το πρόβλημα έχει ήδη αναγνωριστεί και γι’ αυτό το λόγο «μεταρρυθμίστηκε» αρκετές φορές, όπως το 2014, όταν μετονομάστηκε σε «EBCG – Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή». Όμως, αυτή η «μεταρρύθμιση» ήταν τόσο αποτυχημένη που ούτε το όνομα δεν έμεινε.
Αυτό που χρειάζεται πραγματικά να γίνει άμεσα είναι μια ανεξάρτητη έρευνα για τη συνέργεια της Frontex σε παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων ώστε να εξασφαλιστεί η εξαγωγή αντικειμενικών και αξιόπιστων συμπερασμάτων. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν ανεξάρτητο δικαστικό έλεγχο με μια ανεξάρτητη διαιτησία.
Παρ’ όλα αυτά, απ’ τη στιγμή που κινείται ανάμεσα στην πολιτική αποστολή του σταματήματος της μετανάστευσης και της νομικής υποχρέωσης της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Frontex αποδείχθηκε ότι δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί. Πιστεύουμε λοιπόν ότι η λύση για να σταματήσουμε τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα σύνορά μας βρίσκεται στην αντικατάσταση της Frontex με μια πραγματική Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή που να συντονίζει τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η χρηματοδότηση παράνομων πρακτικών και συστηματικών παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων από την ΕΕ δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
ΕΥΡΩΠΗ-ΦΡΟΥΡΙΟ
Φόρτωση…
Something went wrong. Please refresh the page and/or try again.
ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ 