Όταν τα κέρδη μπαίνουν πάνω από ανθρώπινες ζωές
Ο Γιώργος Ράγκος δίνει την πραγματική εικόνα του αγώνα δρόμου για το εμβόλιο μέσα στη νέα έξαρση της πανδημίας Covid19
Σοσιαλισμός Από τα Κάτω, τεύχος 142
Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 2020
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ
Ένας «μεταφασίστας» στην υπηρεσία της ιδιωτικοποίησης
Συνάντηση με την ΕΕ της ΠΟΕΔΗΝ πραγματοποίησε την Τρίτη 7/9 ο Πλεύρης. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο νέος υπουργός Υγείας επέμεινε στις απολύσεις και σε όλη την κυβερνητική πολιτική κατεδάφισης του ΕΣΥ. Λένα Βερδέ Οι προθέσεις του είχαν φανεί από την περασμένη εβδομάδα. Την ίδια ακριβώς ώρα που δήλωνε στην ΠΟΕΔΗΝ ότι ακόμα “ενημερώνεται” και πως…
Όταν ολοκληρώνεται αυτό το άρθρο, στις 23 Αυγούστου, οι καταγεγραμμένοι θάνατοι ασθενών με Covid-19 έχουν ξεπεράσει παγκόσμια τους 800.000 ενώ τα κρούσματα τα 23.000.000, δηλαδή 3.000 κρούσματα ανά 1 εκατ. κατοίκους, με ποσοστό θνητότητας στο 3-4%, (που είναι μεγάλο αν συγκριθεί με το 0,1% της κοινής γρίπης). Με βάση τα στοιχεία του Αυγούστου, κάθε μέρα προστίθενται πάνω από 260.000 νέα κρούσματα από όλο το ηλικιακό φάσμα και όχι μόνο από τους άνω των 65 ετών. Στα καταγεγραμμένα κρούσματα περιλαμβάνονται μόνο τα άτομα που έχουν εξεταστεί και έχουν επιβεβαιωθεί ως θετικά με τους κανόνες εξέτασης και τη διαθεσιμότητα να διαφέρουν ανά χώρα. Δηλαδή, ο αριθμός των διαγνωσμένων κρουσμάτων δεν είναι παρά ένα (μικρό) τμήμα του πραγματικού αριθμού. Οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν τα τεστ κατά προτεραιότητα για την ιχνηλάτηση, άλλες πραγματοποιούν τεστ μόνο στα βαριά περιστατικά και πολλές από τις φτωχές χώρες δεν διαθέτουν παρά περιορισμένες δυνατότητες πραγματοποίησης διαγνωστικών ελέγχων.
Όμως, το πιο δραματικό στοιχείο είναι η συνεχιζόμενη αυξητική τάση των κρουσμάτων που καταγράφονται τους 2 τελευταίους μήνες. Και αν αναλογιστούμε ότι απαιτούνται ακόμα και βδομάδες μέχρι κάποιος θετικός στον ιό άνθρωπος να αναπτύξει τέτοια συμπτώματα που θα τον οδηγήσουν σε επιδείνωση και τελικά στον θάνατο, αυτή η τελευταία συνεχιζόμενη αύξηση των κρουσμάτων δεν γνωρίζουμε πού μπορεί να οδηγήσει ως προς τον αριθμό των θανάτων στο άμεσο μέλλον.
Η πραγματικότητα είναι ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται, εδώ και περίπου 8 μήνες, αντιμέτωπη με μία θανατηφόρα πανδημία που δεν γνωρίζουμε ούτε τη διάρκεια της ούτε και τη συνολική καταστροφή που θα επιφέρει. Τα χειρότερα είναι μπροστά μας.
Οι κυβερνήσεις σε όλο το κόσμο, και το σύστημα συνολικά, έχουν ακέραια την ευθύνη γι’ αυτή την ανθρώπινη τραγωδία. Η εμφάνιση της πανδημίας βρήκε τα δημόσια συστήματα υγείας διαλυμένα, εξαιτίας των μακροχρόνιων πολιτικών λιτότητας και ιδιωτικοποιήσεων, και τις κυβερνήσεις παράλυτες και ανήμπορες να πάρουν έγκαιρα και ουσιαστικά μέτρα για να την αντιμετωπίσουν και να περιορίσουν την εξάπλωσή της.
Μόνο όταν οι θάνατοι σε μία σειρά από χώρες εκτοξεύτηκαν, επέλεξαν το lockdown (που θεωρήθηκε πιο εύηχο από τον μεσαιωνικό όρο «καραντίνα») με στόχο την αναβολή της εξάπλωσης του ιού, για να «κερδίσει χρόνο το σύστημα υγείας», χωρίς κανένα συνοδευτικό υγειονομικό και πολιτικό σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης που θα διαμορφωνόταν από την βέβαιη διάδοση της νόσου στη «μετά lockdown» εποχή.
Δόθηκαν χρήματα στους καπιταλιστές που οι επιχειρήσεις τους επλήγησαν αλλά όχι στα δημόσια συστήματα υγείας που γονάτισαν από το βάρος της περίθαλψης των κρουσμάτων, ούτε στη βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας των εργαζόμενων, των φτωχών, των προσφύγων, των αστέγων που ήταν και η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων. Η άρση του lockdown με την «επανεκκίνηση της οικονομίας», για να σωθούν τα κέρδη των βιομηχάνων και του τουρισμού, βρήκε την κοινωνία αντιμέτωπη με μία χειροτέρευση της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης.
Σήμερα, οι κυβερνήσεις κρύβονται πίσω από τις μάσκες και την «ατομική ευθύνη», κατηγορώντας τους «συνωστισμούς» και τον «τρόπο διασκέδασης της ανεύθυνης νεολαίας» και σπεκουλάρουν στην εύρεση του εμβολίου ως το «Άγιο Δισκοπότηρο» για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Είναι επικίνδυνοι.
Η μόνη δύναμη που μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα από τις θανατηφόρες συνέπειες της πανδημίας είναι οι εργατικοί αγώνες για την υπεράσπιση και διεύρυνση της δημόσιας και δωρεάν υγείας για όλες και όλους, για την προστασία των εργαζομένων και της νεολαίας στους χώρους δουλειάς και εκπαίδευσης, για την ασφαλή σίτιση και στέγαση όλων των «ευπαθών ομάδων» του πληθυσμού, για να μην μείνει καμία και κανένας χωρίς εισόδημα, για να μπει η επιστήμη και η έρευνα κάτω από το δικό μας έλεγχο για τις δικές μας ανάγκες και όχι για τα κέρδη. Αυτοί οι αγώνες, στην Ελλάδα και σε όλο το κόσμο, που ξεκίνησαν στη περίοδο του lockdown και δεν σταμάτησαν, είναι η μοναδική «ασπίδα προστασίας» απέναντι στην πανδημία και στο σύστημα που τις γεννάει και θυσιάζει ανθρώπινες ζωές. Σε τέτοιες στιγμές, η αντικαπιταλιστική αριστερά έχει και τη δύναμη και το καθήκον να μπει μπροστά, να εξηγήσει, να οργανώσει τους αγώνες, να ανοίξει την επαναστατική προοπτική απέναντι στην καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Ήταν μοιραίο και αναπόφευκτο ότι η πανδημία θα έβρισκε την κοινωνία τόσο απροετοίμαστη;
Η θεώρηση της πανδημίας ως ένα «απρόβλεπτο φυσικό φαινόμενο» ήταν, και εξακολουθεί να είναι, η «επίσημη γραμμή» των κυβερνήσεων από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης της. Ιστορικά, οι πανδημίες λαμβάνουν χώρα σ’ ένα κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και ως εκ τούτου η φύση και αυτής της πανδημίας, και η (μη) αντιμετώπιση της, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή χωρίς την εξέταση της λειτουργίας του τρόπου παραγωγής και των προτεραιοτήτων του καπιταλισμού. Το 2020, με την δεδομένη πρόοδο και ανάπτυξη της επιστήμης, δεν ήταν καθόλου μοιραίο και αναπόφευκτο ότι η πανδημία θα έβρισκε την κοινωνία τόσο απροετοίμαστη.
Μπορεί η Covid-19 να προκαλείται από ένα νέο κορονοϊό (SARS-CoV2) αλλά οι κορονοϊοί δεν είναι κάτι καινούριο για τους επιστήμονες. Ανακαλύφθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1960. Οι επιστήμονες προειδοποιούσαν τις κυβερνήσεις, από καιρό, ότι η εμφάνιση ιογενών πανδημιών αποτελεί μια τεράστια απειλή για την ανθρωπότητα εξαιτίας της σύγχρονης αγροτοβιομηχανικής παραγωγής αλλά και της ραγδαία συνεχιζόμενης καταστροφής του περιβάλλοντος που προκαλεί διαταραχή των οικοσυστημάτων. Υπήρχαν τέτοιες προειδοποιήσεις όχι μόνο από άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια αλλά και από διεθνή περιοδικά και εκθέσεις επιτροπών του ΟΗΕ. Δύο τέτοιες εκθέσεις επιτροπών του ΟΗΕ (από το 2015 και 2018) ήταν πολύ «προφητικές».
Η μία έκθεση του 2015 αναφέρει: «Ο υψηλός κίνδυνος σοβαρών κρίσεων υγείας, υποτιμάται ευρέως και η ετοιμότητα και η ικανότητα αντίδρασης του κόσμου είναι θλιβερά ανεπαρκής…οι μελλοντικές επιδημίες θα μπορούσαν να υπερβαίνουν κατά πολύ την κλίμακα της καταστροφής που έφερε ο Έμπολα στην Δυτική Αφρική…πολύ συχνά ο παγκόσμιος πανικός για επιδημίες, έχει ακολουθηθεί από εφησυχασμό και αδράνεια. Για παράδειγμα, η πανδημία της γρίπης του 2009 προκάλεσε μια παρόμοια αναθεώρηση της παγκόσμιας ετοιμότητας, αλλά οι περισσότερες από τις συστάσεις δεν εφαρμόστηκαν. Αν είχαν εφαρμοστεί θα είχαν σωθεί χιλιάδες ζωές στην Δυτική Αφρική…Η παρακολούθηση και η αντιμετώπιση των εστιών μολύνσεων θα πρέπει να καθοδηγείται από τον ΠΟΥ, αλλά το βασικότερο ρόλο θα πρέπει να παίξει ένα κέντρο ετοιμότητας και αντίδρασης…θα πρέπει να υπάρχει και η καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία για τον εντοπισμό, την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση σε μία πιθανή αναδυόμενη απειλή». Η άλλη έκθεση του 2018 αναφέρει: «Η πρόληψη παρεμποδίζεται από τη συνεχιζόμενη έλλειψη πολιτικής βούλησης σε όλα τα επίπεδα…ενώ τα κράτη ανταποκρίνονται σε κρίσεις που αφορούν στη δημόσια υγεία μόνο όταν ξεκινά ο πανικός, δεν δαπανούν τους πόρους που απαιτούνται για να μην εξελιχθούν τα επιδημικά ξεσπάσματα σε πραγματικές καταστροφές… Τα συστήματα πρόληψης και αντίδρασης στην εμφάνιση ασθενειών δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του τεράστιου αντίκτυπου, της ταχείας εξάπλωσης και του σοκ για την υγεία, τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, από μια εξαιρετικά θανατηφόρα πανδημία, φυσική, τυχαία ή σκόπιμη. Δεν υπάρχουν επαρκείς επενδύσεις και προγραμματισμός για έρευνα και ανάπτυξη εμβολίων, αντιβιοτικών ευρέος φάσματος και κατάλληλων, μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων…το κόστος επιδημιολογικού περιορισμού θα πνίξει εντελώς τις τρέχουσες προβλέψεις χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης».
Όπως σχολιάζει το περιοδικό Foreign Policy για την τελευταία έκθεση: «το παραπάνω μήνυμα έχει σταλθεί πολλές φορές στο παρελθόν, με αμελητέες επιπτώσεις στις πολιτικές ηγεσίες, τους χρηματοοικονομικούς και τους πολυεθνικούς οργανισμούς. Συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι αυτή η φορά θα είναι διαφορετική». Και είχε απόλυτο δίκιο.
Φαρμακοβιομηχανίες: Τα κέρδη τους κοστίζουν ανθρώπινες ζωές
Ας σταθούμε στις φαρμακοβιομηχανίες καθώς διεξάγεται ένα κυνήγι μεταξύ των φαρμακοβιομηχανιών, με πακτωλό επιχορηγήσεων από τις κυβερνήσεις ισχυρών χωρών και την ΕΕ, για το ποια θα παρασκευάσει και θα διαθέσει στην αγορά το εμβόλιο ενάντια στον κορονοϊό.
Οι φαρμακοβιομηχανίες είχαν όλη τη δυνατότητα και τον χρόνο να βρισκόταν κοντά σε ένα φάρμακο ή/και ένα εμβόλιο πριν την εμφάνιση της επιδημίας στη Κίνα, και πριν αυτή πάρει διαστάσεις πανδημίας, ώστε πολύ λιγότεροι άνθρωποι να είχαν χάσει ή να χάνουν τη ζωή τους. Όμως, για τις φαρμακοβιομηχανίες η έρευνα για την πρόληψη παθογόνων επιδημιών κρίθηκε, πολλές φορές στο παρελθόν, ως «οικονομικά μη ενδιαφέρουσα».
Όπως αποκαλύπτει ο Daniel Boffey στη Guardian, οι μεγαλύτερες φαρμακευτικές βιομηχανίες της Ευρώπης απέρριψαν το 2017 πρόταση να εργαστούν πάνω σε ένα πρόγραμμα για την ταχύτερη παρασκευή εμβολίων για παθογόνους ιούς, όπως ο κορονοϊός. Το σχέδιο προτάθηκε από εκπροσώπους της Κομισιόν που συμμετέχουν στην Πρωτοβουλία Καινοτόμων Φαρμάκων (Innovative Medicines Initiative – IMI).
Η IMI, που υπάρχει από το 2007, είναι μία Σύμπραξη Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα που αποσκοπεί στην ενίσχυση της έρευνας καινοτόμων φαρμάκων στην Ευρώπη για λογαριασμό μεγάλων φαρμακευτικών βιομηχανιών. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία έμμεση χρηματοδότηση της ΕΕ προς τις φαρμακοβιομηχανίες «διά μέσω της έρευνας». Περισσότερες από 1.200 εταιρείες, πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και ρυθμιστικές αρχές συμμετέχουν στα διάφορα έργα της αλλά είναι οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες που καθορίζουν το πού θα κινηθούν τα κονδύλια για την καινοτομία και την έρευνα ανάλογα με το ποια επένδυση θεωρείται συμφέρουσα και αναμένεται να αποφέρει το μεγαλύτερο κέρδος. Στη συνέχεια, φυσικά, ιδιοποιούνται τα αποτελέσματα της έρευνας επιβάλλοντας πατέντες, πουλώντας ακριβά τα φάρμακα και τα εμβόλια.
Όπως προκύπτει από έκθεση της οργάνωσης «Corporate Europe Observatory», που παρακολουθεί τη δράση της ΙΜΙ, η ΙΜΙ είχε απορρίψει τη χρηματοδότηση έρευνας για την πρόληψη πανδημιών με στόχο «να διευκολύνει την ανάπτυξη και την κανονιστική έγκριση εμβολίων κατά παθογόνων προτεραιότητας, στο μέτρο του δυνατού, πριν συμβεί μια πραγματική εστία». Η έρευνα θα αποσκοπούσε στην ανάπτυξη προσομοιώσεων σε υπολογιστές και στην ανάλυση ζωικών μοντέλων με στόχο να επιταχυνθεί η ανάπτυξη εμβολίων σε περίπτωση πανδημίας. Η ΙΜΙ αποφάσισε επίσης να μην συνχρηματοδοτήσει, μαζί με τον Συνασπισμό Καινοτομιών Επιδημιολογικής Ετοιμότητας (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations-CEPI), έρευνα για την προετοιμασία κατά επιδημιών. Καμιά φαρμακοβιομηχανία (ανάμεσά τους και αυτές που σήμερα τρέχουν να παρασκευάσουν το εμβόλιο) δεν συμφώνησε να γίνει «εταίρος» του CEPI στην έρευνα και παραγωγή εμβολίων ή θεραπειών για μια παθογόνα επιδημία γιατί δεν είχαν ούτε εγγυήσεις κερδοφορίας ούτε και τα πνευματικά δικαιώματα της έρευνας. Από την άλλη, την ίδια περίοδο, εγκρίθηκαν ερευνητικά προγράμματα για τη φυματίωση, τα αυτοάνοσα νοσήματα, την ψηφιακή υγεία, το Αλτσχάιμερ, τον καρκίνο, τον διαβήτη. Έρευνα που ναι μεν είναι σημαντική, αλλά αποκτά προτεραιότητα για τις φαρμακοβιομηχανίες επειδή τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι άμεσης και συχνής κατανάλωσης και προσφέρουν άμεσο και μεγάλο κέρδος.
Ο πρύτανης της Εθνικής Σχολής Τροπικών Φαρμάκων στο «Baylor College of Medicine» στο Τέξας, Dr. Peter Hotez, αναφέρει στο NBC News: «Το ερευνητικό κέντρο μας ανέπτυξε, το 2016, εμβόλιο για τον κορονοϊό SARS αλλά το επιχειρηματικό ενδιαφέρον από τις φαρμακοβιομηχανίες ήταν ουσιαστικά εξαφανισμένο…SARS και Covid-19 είναι κατά περίπου 80% παρόμοιοι…ιδανικά θα είχαμε ένα εμβόλιο κορονοϊού έτοιμο εγκαίρως γι’ αυτήν την πανδημία και θα υπήρχε μια διαδικασία για να δοκιμαστεί». Την ίδια τοποθέτηση κάνει και ο Dr. Barney Graham, αναπληρωτής διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Εμβολίων στο Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID) των ΗΠΑ: «Μετά την εξάλειψη των SARS και MERS οι επιστημονικές έρευνες ουσιαστικά σταμάτησαν λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος. Η ερευνητική πρόοδος φρέναρε παρότι μετά την εμφάνιση των MERS και SARS ήταν σαφές ότι οι κορονοϊοί θα αποτελούσαν απειλή». Ανάλογες τοποθετήσεις, για τις φονικές προτεραιότητες των φαρμακοβιομηχανιών, υπήρχαν πολλές.
Το κυνήγι του εμβολίου: Ο παραλογισμός του ανταγωνισμού…
Η πανδημία της Covid-19 αποδείχθηκε γρήγορα ότι ήταν διαφορετική, και ως προς την εξάπλωση και ως προς τα θανατηφόρα κρούσματα, από αυτές των SARS και MERS. Ο SARS εξαφανίστηκε σχετικά γρήγορα και ο MERS ήταν τοπικός μόνο στη Μέση Ανατολή. Τα συνεχόμενα μαζικά κρούσματα, κυρίως στην «επικερδή αγορά του αναπτυγμένου κόσμου», και το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας από αυτά, ήταν η αιτία για να αλλάξουν προσανατολισμό οι φαρμακοβιομηχανίες βλέποντας μπροστά τους ένα νέο πεδίο κερδοφορίας που έχει δημιουργήσει η τεράστια «αγορά» της πανδημίας.
Μαζί όμως με τα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών, το κυνήγι του εμβολίου έγινε πρωταρχικός στόχος και της άρχουσας τάξης και των κυβερνήσεων. Για δύο λόγους. Από τη μία για να κρύψουν τις αδυναμίες τους για τη μη πρόληψη και αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά κυρίως για να στηρίξουν την απόφαση τους για την «επανεκκίνηση των οικονομιών» εν μέσω συνεχιζόμενης πανδημίας. Η υπόσχεση ενός ιατρικού τρόπου καταπολέμησης της Covid-19 είναι για τις κυβερνήσεις και τις άρχουσες τάξεις μια «καλή δικαιολογία» για να επιστρέψουν οι άνθρωποι στη δουλειά, ανεξάρτητα από τα συνεχιζόμενα και αυξημένα ποσοστά κρουσμάτων και θνησιμότητας. Έτσι, τα κράτη γίνονται «χορηγοί» στις φαρμακοβιομηχανίες, αφού ήδη «προπαραγγέλνουν» εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις από κάθε υποψήφια εταιρία που προσπαθεί να παρασκευάσει ένα πιθανό εμβόλιο.
Η «κοινή λογική» λέει ότι, ακόμα και τώρα, το «επείγον της πανδημίας» θα έπρεπε να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να υποχρεώσουν τις φαρμακοβιομηχανίες να συνεργαστούν ώστε να μπορούν να εκμεταλλευτούν από κοινού όλες τις διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις και πρακτικές για να παρασκευάσουν γρηγορότερα και να διαθέσουν δωρεάν φάρμακα και ένα, ή και περισσότερα, αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια σε δισεκατομμύρια δόσεις ώστε να μπορεί να εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός και να σωθούν έτσι ανθρώπινες ζωές. Όμως, η λογική του καπιταλισμού, του τυφλού ανταγωνισμού για το κέρδος, οδηγούσε και εξακολουθεί να οδηγεί τις φαρμακοβιομηχανίες στον γνωστό, γι’ αυτές, δρόμο του ανταγωνισμού και των, λέγε με NOVARTIS, σκανδάλων.13 Σε έναν ανταγωνισμό για το ποια θα παρασκευάσει και θα «πατεντάρει» πρώτη το εμβόλιο σε σχέση με τους ανταγωνιστές της.
Ο ανταγωνισμός είναι και ανάμεσα στα κράτη, που από τη μία ενισχύουν τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες τους και από την άλλη τρέχουν για την έγκαιρη εξασφάλιση δόσεων εμβολίων σε βάρος άλλων κρατών. Σ’ αυτόν τον ανταγωνισμό, τα ισχυρά κράτη είναι στη πρώτη γραμμή.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επενδύσει περίπου 1,2 δισ. δολάρια στην AstraZeneca για την ανάπτυξη, παραγωγή και παράδοση ενός πιθανού εμβολίου στις ΗΠΑ και έχει, ήδη, προπαραγγείλει 300 εκατ. δόσεις αυτού του εμβολίου, το ίδιο έχει κάνει με τη Sanofi καθώς και με την Pfizer/BioNTech. Η Βρετανία υπέγραψε συμφωνίες για την εξασφάλιση έως και 60 εκατ. δόσεων του εμβολίου από τις Sanofi/GlaxoSmithKline, για 30 εκατ. δόσεις του εμβολίου των BioNTech/Pfizer, για 60 εκατ. δόσεις του εμβολίου της Valneva και για 100 εκατ. δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca. Η ΕΕ έχει συμφωνήσει για την αγορά 300 εκατ. δόσεων του εμβολίου AstraZeneca, με την επιλογή αγοράς 100 εκατομμυρίων περισσότερων δόσεων, για λογαριασμό των κρατών μελών της και βρίσκεται σε συζητήσεις για παρόμοιες συμφωνίες με άλλους παρασκευαστές εμβολίων. Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι έχουν ήδη γίνει προπαραγγελίες για 1 δισ. δόσεων του εμβολίου της από 20 χώρες (Ινδία, Μεξικό, Βενεζουέλα κ.α.).
… θέτει νέους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία
Αυτό ανάγκασε ακόμα και τον επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, να μιλήσει για «εμβολιαστικό εθνικισμό» και να δηλώσει ότι: «οι χώρες που βάζουν τα δικά τους συμφέροντα πάνω από αυτά των άλλων στην προσπάθειά τους να προμηθευτούν ένα πιθανό εμβόλιο κατά του κορονοϊού επιδεινώνουν την πανδημία… κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι να είναι όλοι…έχω στείλει επιστολή σε όλες τις χώρες μέλη του Οργανισμού με την οποία τους ζητώ να συμμετάσχουν στον μηχανισμό COVAX ο οποίος έχει στόχο να διασφαλίσει παγκοσμίως την άμεση, δίκαιη και ίση πρόσβαση σε εμβόλιο κατά της Covid-19.»
Η απόφαση του Πούτιν να δώσει πιστοποίηση στο ρώσικο εμβόλιο Sputnik-V πριν καν ολοκληρωθεί το τρίτο (και πιο σημαντικό) στάδιο δοκιμών, που απαιτεί τον εμβολιασμό και την παρακολούθηση των παρενεργειών σε χιλιάδες ανθρώπους, δείχνει και τους κινδύνους της όλης διαδικασίας. H ταχύτητα στην έγκριση προκύπτει από την προσπάθεια της Ρωσίας να παρουσιαστεί ως μία νέα παγκόσμια επιστημονική υπερδύναμη. Στις ενστάσεις ο ρώσος υπουργός Υγείας, Μιχαήλ Μουράσκο, δηλώνει ότι «οι ξένοι συνάδελφοί μας φαίνεται να αντιλαμβάνονται τα συγκεκριμένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του ρωσικού φαρμάκου και εκφράζουν απολύτως αβάσιμες γνώμες».15 Από την άλλη ο Τραμπ υπόσχεται, και πιέζει τις φαρμακευτικές και κατηγορεί το «βαθύ κράτος της FDA»16, ότι το εμβόλιο θα είναι έτοιμο πριν τις Προεδρικές Εκλογές των ΗΠΑ, στις 3 Νοέμβρη, για να το χρησιμοποιήσει ως όπλο στην εκστρατεία επανεκλογής του. Στην Ελλάδα, ο Κικίλιας δήλωνε ότι το Δεκέμβριο θα έχουμε τις πρώτες δόσεις του εμβολίου.
Όλες οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν επισπεύσει αλόγιστα τις διαδικασίες για την παραγωγή και τις δοκιμές του εμβολίου, με κίνδυνο να παραχθούν, στα αρχικά στάδια, εμβόλια που δεν θα έχουν δοκιμαστεί επαρκώς με ανυπολόγιστες συνέπειες σε όσους έχουν εμβολιαστεί. Οι ειδικοί διατυπώνουν έντονες επιφυλάξεις αν οι δοκιμές, που πρέπει να μελετηθούν πιθανές παρενέργειες σε διαφορετικούς ανθρώπους, μπορεί να ολοκληρωθούν τόσο γρήγορα.
Και η τιμή του εμβολίου όταν βγει στην αγορά; Η Financial Times, επικαλούμενη ανώνυμες πηγές, αναφέρει ότι:17 «Η Moderna σχεδιάζει να τιμολογήσει το εμβόλιο της κατά του κορονοϊού μεταξύ 50 και 60 δολαρίων ανά διπλή δόση εμβολίου…η προτεινόμενη τιμή, διπλής δόσης του εμβολίου από τη Moderna προς τις κυβερνήσεις είναι αυξημένη συγκρινόμενη με την τιμή των 39 δολαρίων ανά διπλή δόση του εμβολίου της Pfizer/BioNTech, όπως προβλέπει η συμφωνία μεταξύ των δύο εταιριών και της αμερικανικής κυβέρνησης…Αναλυτές της αγοράς φαρμάκων δήλωσαν ότι αυτή η συμφωνία είναι πιθανό να πιέσει και άλλους παραγωγούς εμβολίων κατά του κορονοϊού να καθορίσουν παρόμοια επίπεδα τιμών». Ο Dr. Peter Hotez θεωρεί ότι: «Ο χρόνος αναμονής για τα εμβόλια της COVID-19 πιθανόν να είναι μεγαλύτερος για ανθρώπους σε αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν έχουν συμφωνίες προμήθειας. Κάποιοι ίσως δυσκολευθούν να πληρώσουν τα εμβόλια που μπορεί να κοστίζουν πάνω από 40 δολάρια το άτομο…ανησυχώ ότι τα εμβόλια δεν θα φθάσουν σύντομα σε αναπτυσσόμενες χώρες».
Η πραγματικότητα πίσω από την προπαγάνδα
Η πραγματικότητα είναι ότι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, εξαιτίας των «χαμένων ευκαιριών» από προηγούμενες πανδημίες, του τρόπου που δουλεύει η φαρμακοβιομηχανία αλλά και της περίπλοκης αλυσίδας παραγωγής εμβολίων, δεν θα είναι, δυστυχώς, μία υπόθεση λίγων μηνών.
Μέχρι τώρα, στα μέσα του Αυγούστου, δεν υπάρχει κάποιο εμβόλιο που να έχει πάρει άδεια για να κυκλοφορήσει, πλην αυτό της Ρωσίας. Υπάρχουν 7 εμβόλια στην τελική φάση των κλινικών δοκιμών, 17 εμβόλια στην 2η φάση δοκιμών και 25 στην 1η φάση, δηλαδή 49 (!) εμβόλια σε εξέλιξη. Από αυτά κανένα δεν ξέρουμε αν τελικά θα δουλέψει και πόσο αποτελεσματικό μπορεί να είναι.
Η επιδημιολόγος του ΠΟΥ, Μαρία βαν Κέρκοβ, σχολίασε18 ότι οι «ειδικοί ακόμη μαθαίνουν πόσο ισχυρή είναι η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος των ανθρώπων στον SARS-CoV-2 και πόσο καιρό διαρκεί».
Ακόμα και όταν βρεθεί το κατάλληλο εμβόλιο, η περίπλοκη αλυσίδα παραγωγής, συσκευασίας, αποθήκευσης και μεταφοράς εμβολίων θα χρειαστεί μήνες προκειμένου να συγκροτηθεί.19 (Οι αλυσίδες εφοδιασμού περιέχουν και κάποιους ασυνήθιστους αλλά απαραίτητους «κρίκους», όπως π.χ. αίμα πεταλοειδούς κάβουρα, έλαιο συκωτιού καρχαρία κ.α. που δεν υπάρχουν σε φυσική επάρκεια και θα πρέπει να κατασκευαστούν τεχνητά υποκατάστατα).
Ενώ τα παραδοσιακά εμβόλια λειτουργούν εκθέτοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος σε έναν ιό που έχει εξασθενίσει ή και σκοτωθεί, προσφάτως, έχουν αναπτυχθεί εντελώς νέοι τύποι εμβολίων στα οποία γίνεται χρήση DNA και mRNA. Αυτά τα εμβόλια αντιγράφουν κομμάτια του γενετικού υλικού του ιού και στη συνέχεια προγραμματίζουν τα κύτταρα του ίδιου του σώματος για την παραγωγή αντιγόνων που εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτή η προσέγγιση είναι ταχύτερη και πιο τυποποιημένη και έχει προοπτικές να αποδειχθεί ασφαλής, καθώς δεν περιλαμβάνει την έκθεση ατόμων στον ιό. Τεχνολογίες εμβολίων DNA και mRNA εμπλέκονται σε εκείνα της Pfizer και της Moderna. Ωστόσο, το mRNA δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ για την παραγωγή εμπορικού εμβολίου για ανθρώπους, πόσο μάλλον για χρήση σε μαζική κλίμακα.
Επιπλέον επειδή το mRNA χάνει ταχύτατα τις χημικές του ιδιότητες πρέπει να «καλυφθεί» από μια πολύ σπάνια ουσία η οποία ονομάζεται vaccinia capping enzyme (VCE). Μόνο 10 λίβρες VCE αρκούν για την παραγωγή εκατό εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου mRNA, ωστόσο οι υπάρχουσες διαδικασίες παραγωγής VCE απαιτούν τόσο μεγάλη χωρητικότητα βιοαντιδραστήρα που η παραγωγή 10 λιβρών θα κόστιζε περίπου 1,4 δισ. δολάρια. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι η παγκόσμια ικανότητα βιοαντιδραστήρων δεν μπορεί να υποστηρίξει την παραγωγή του ενζύμου σε τόσο μεγάλη ποσότητα, παράγοντας παράλληλα και άλλα εμβόλια και φάρμακα κατά του καρκίνου.
Ακόμη και η παράδοση και αποθήκευση αυτών των εμβολίων μπορεί να αποδειχθεί περίπλοκη υπόθεση γιατί θα πρέπει να μεταφέρονται και να αποθηκεύονται σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο, έως αδύνατο, στις φτωχές χώρες.20
Το ιστορικό ανάπτυξης και χρήσης εμβολίων έχει απογοητευτικά αποτελέσματα
Οι επιδημίες από τη Γρίπη των Χοίρων και του Έμπολα εξακολουθούν να υφίστανται ακόμα και σήμερα στη Δυτική Αφρική. Στη Γρίπη των Χοίρων, όχι μόνο οι προμήθειες του εμβολίου ήταν εξαιρετικά περιορισμένες, αλλά υπήρχαν και μια σειρά βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων χρόνιων παρενεργειών που προκαλούσε το εμβόλιο (αρθρίτιδα, ινομυαλγία, λεμφαδενοπάθεια, εξανθήματα, φωτοευαίσθητα εξανθήματα) επειδή δεν είχε δοκιμαστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε κατάλληλο δείγμα ανθρώπων.
Στην περίπτωση του Έμπολα, που ξέσπασε το 2013 και σκότωσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, το εμβόλιο κυκλοφόρησε μόλις το 2019 και αυτό εξαιτίας δωρεών, κρατικών επιχορηγήσεων και την επιμονή του ΠΟΥ που έβλεπε «κινδύνους για την ανάπτυξη». Το εμβόλιο, που αναπτύχθηκε από τη φαρμακευτική εταιρεία Johnson & Johnson, ήταν ένα μερικώς δοκιμασμένο, μη αποδεδειγμένο και χωρίς άδεια εμβόλιο. Ο Oly Ilunga Kalenga, ο υπουργός Υγείας της ΛΔ του Κονγκό είχε αρνηθεί τη χρήση του καθώς υποστήριζε ότι δεν έχει αποδειχθεί απόλυτα ότι είναι ασφαλές ή αποτελεσματικό. Τελικά παραιτήθηκε όταν η κυβέρνηση δέχθηκε «ισχυρές πιέσεις» και υπέκυψε στην κυκλοφορία του. Υπολογίζεται ότι περίπου 2.200 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους από τη πειραματική χρήση του εμβολίου.
Πάνω από 30 χρόνια έχουν περάσει αφότου οι επιστήμονες απομόνωσαν τον ιό HIV, που προκαλεί το AIDS, αλλά δεν έχουμε ακόμα το εμβόλιο αν και είναι άμεσα αναγκαίο γιατί, σχεδόν 40 χρόνια μετά από την αρχή της επιδημίας, 1.7 εκατ. άνθρωποι μολύνονται κάθε χρόνο, οι περισσότεροι εκ των οποίων στην Αφρική και ιδίως στο νοτιότερο τμήμα της. Ο ιός του Δάγκειου Πυρετού εντοπίστηκε το 1943 αλλά το πρώτο εμβόλιο εγκρίθηκε μόλις πέρυσι και αυτό πάλι εν μέσω μεγάλων ανησυχιών για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες του. Για να έχουμε μία εικόνα, το ταχύτερο εμβόλιο που αναπτύχθηκε ποτέ ήταν αυτό για την Παρωτίτιδα. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια.
Το αισιόδοξο είναι ότι οι επιστήμονες έχουν ήδη εργαστεί στο παρελθόν για εμβόλια κορονοϊού, οπότε δεν ξεκινούν από το μηδέν. Δύο προηγούμενοι κοροναϊοί (SARS και MERS) αναλύθηκαν και οι δύο προς αναζήτηση ενός εμβολίου. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν μπορούν σίγουρα να βοηθήσουν τους επιστήμονες να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο για την Covid-19, αλλά υπάρχουν και πολλά ακόμα να μάθουν και κυρίως να αντέξουν στις ασφυκτικές πιέσεις των φαρμακευτικών εταιριών και των κυβερνήσεων.
Με τη στάση (και) της φαρμακευτικής βιομηχανίας, πριν και στη διάρκεια της πανδημίας, καταρρέει το αστικό ιδεολόγημα ότι «ο ελεύθερος ανταγωνισμός φέρνει πρόοδο και προάγει την επιστήμη». Το κυνήγι του κέρδους για τις φαρμακοβιομηχανίες άφησε απροστάτευτη την ανθρωπότητα απέναντι και σε αυτή την πανδημία, όπως είχε κάνει και πιο πριν και με το AIDS, τον Έμπολα, το Ζίκα και τόσες άλλες «μη κερδοφόρες» ασθένειες. Η αιτία βρίσκεται στο ίδιο το σύστημα.
Στον καπιταλισμό το φάρμακο, το εμβόλιο, η θεραπεία, η ίδια η υγεία μας είναι εμπορεύματα και όχι αγαθά. Για τις φαρμακοβιομηχανίες η παραγωγή φαρμάκων αποτελεί το μέσο για την επίτευξη της κερδοφορίας τους και όχι ο μοναδικός σκοπός τους. Το ποια φάρμακα ή εμβόλια και για ποιες ασθένειες θα παρασκευαστούν, αν θα βγουν στην αγορά ή όχι και σε τι ποσότητες και σε τι τιμές, ποιές έρευνες για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων θα γίνουν, καθορίζονται όχι από τις ανάγκες της ανθρωπότητας αλλά από το κέρδος των φαρμακοβιομηχανιών. Αυτό τον παραλογισμό πρέπει να τον σταματήσουμε. Γι’ αυτό θα πρέπει να σταθούμε δίπλα στους εργατικούς αγώνες.
Δημόσια, ποιοτική και δωρεάν υγεία και φαρμακευτική αγωγή για όλες και όλους. Κρατικοποίηση, χωρίς αποζημίωση, των φαρμακοβιομηχανιών με εργατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό στην παραγωγή και στην έρευνα για την αντιμετώπιση όλων των γνωστών ασθενειών.
Για να μπουν οι ανάγκες μας πάνω από τα κέρδη των καπιταλιστών. Για να τελειώνουμε μ’ αυτό το σύστημα που γεννά πανδημίες και σκορπάει θάνατο.
ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ 