Για τον οχετό που έχει εξαπολυθεί εις βάρος των προσφύγων
15/9/ 2020
Όποιος σήμερα χρησιμοποιεί ως εργαλείο διαχείρισης της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού τη μισαλλοδοξία, τον εθνικισμό και το ρατσισμό εναντίον των προσφύγων στη Μόρια ασελγεί, μεταξύ άλλων, εις βάρος της και της δικής μας προσφυγικής μνήμης και ταυτότητας.
Σεραφείμ Ρίζος
Δάσκαλος, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Ανταρσία στα Χανιά»
Όταν γυρνώ στο πατρικό μου στην Εύβοια πάντα ανακαλύπτω κρυμμένους θησαυρούς. Αν και οφείλω να ομολογήσω ότι ο αδελφός μου είναι πολύ καλύτερος στη αναζήτηση από εμένα.
Όχι δεν γκρεμίζαμε τοίχους για να βρούμε κρυμμένες λίρες όπως ο Αυλωνίτης και η Βασιλειάδου στη γνωστή ελληνική ταινία. Δεν υπάρχουν λίρες. Άλλου είδους θησαυρούς βρήκαμε.
Οι δύο πρώτες φωτογραφίες είναι από έγγραφο του 1924 υπογεγραμμένο από τη Νομαρχία Λέσβου και την Ένωση Προσφύγων Λέσβου και αποτελεί το πρώτο Πιστοποιητικό έγγραφο της οικογένειας του Σεραφείμ και της Μαρίας Ρίζου που πιστοποιεί ότι είναι πρόσφυγες προερχόμενοι από τη Σινασό της Καππαδοκίας. Είναι η περίοδος της μαζικής προσφυγιάς σε όλη την Ευρώπη. Η περίοδος που αρχίζουν να καθιερώνονται όλα εκείνα τα έγγραφα που αργότερα θα ονομαστούν διαβατήρια, πράσινες κάρτες, χαρτιά ασύλου, βίζες κλπ. Καμιά πρόθεση και διάθεση δεν έχω να συνδράμω όλους αυτούς ένθεν και εκείθεν των συνόρων, που με αφορμή τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία εργαλειοποιούν τα βάσανα της δικής τους πλευράς και τη βία της απέναντι, με σκοπό να δικαιολογήσουν τους σκοπούς που ο καθένας από την πλευρά του ονομάζει «εθνικά δίκαια». ‘Άλλωστε οι πρώτοι πρόσφυγες στα Βαλκάνια ήταν οι εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμανικοί πληθυσμοί που υπέφεραν, πρώτοι αυτοί, από τις διώξεις, τις εκτελέσεις, τους βιασμούς και τις αρπαγές πριν εκδιωχθούν στην Τουρκία, ήδη από τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Το 3χρονο αγοράκι στη φωτογραφία είναι ο πατέρας μας Νίκος Ρίζος μετέπειτα γιατρός του χωριού μας, στις δεκαετίες ‘60-‘ 90.
Η δεύτερη φωτογραφία είναι γνωστή και πρόσφατη. Έχει τραβηχτεί μετά τη φωτιά στη Μόρια. Δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά. Είναι λες και βλέπεις την ίδια οικογένεια. Συνειρμικά έρχεται η σκέψη, για το πόσα άραγε βράδια οι γιαγιάδες μας και οι παππούδες μας , στη διαδρομή τους για τη νέα τους ζωή, κοιμήθηκαν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως κοιμάται αυτή η οικογένεια από τη Συρία, το Ιράκ ή από οπουδήποτε αλλού θέλεις.
Η διαφορά είναι ότι ενώ για τους πρώτους το ελληνικό κράτος αναγνώρισε την ιδιότητα του πρόσφυγα, για τους δεύτερους κάνει τα πάντα για να τους την αφαιρέσει. Και φυσικά πίσω από το κράτος, τότε όπως και σήμερα, ακολουθεί ο όχλος που ουρλιάζει, οργανώνει επιθέσεις σε καταυλισμούς τότε, σε στρατόπεδα σήμερα.
Βέβαια η απόδοση της ιδιότητας του πρόσφυγα δεν είχε και πάρα πολλά οφέλη για τους ελληνορθόδοξους πληθυσμούς που βρέθηκαν στην Ελλάδα το 1924, διωγμένοι από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και αλλού.
Η τρίτη φωτογραφία αφορά στις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στην Ελλάδα και τη συμπεριφορά του ελληνικού κράτους απέναντί τους. Το έγγραφο είναι η έκθεση των ιατρών Δεσποτόπουλου Αντώνιου και Αχνανλή Αθανάσιου της 2/9/1925 προς την Υγειονομική Επιθεώρηση Α Περιφέρειας και στην οποία γράφουν τις παρατηρήσεις τους έπειτα από την επίσκεψή τους στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Βόρειας Εύβοιας τον Αύγουστο του 1925. Για ευνόητους λόγους θα αντιγράψω μόνο το απόσπασμα που αφορά στη Νέα Σινασό:
« …. έχομεν την τιμήν να αναφέρωμεν ότι ανεχωρήσαμεν εντεύθεν αυθημερόν την επαύριον δε -26 Αυγούστου απεβιβάσθημεν εις Αιδηψόν, οπόθεν επ’ αυτοκινήτου μετέβημεν εις επιθεώρησιν των κάτωθι συνοικισμών των προσφύγων: 1) Βαρβάρα 2) Άγιος Ιωάννης 3) Νέα Συνασσός 4)Άγιος Γεώργιος……….
………..3ον Νέα Συνασσός (εν Βυστρίτση): Οικογένειαι 13. Άτομα 780. Απέχουσα 3 χιλ. εκ Ξηροχωρίου (και 30 χιλ. εξ Αιδηψού). άπαντες εκ των πέριξ της Καισαρείας. Πράγματι εικών τραγική, εκ πρώτης όψεως, διότι σχεδόν άπαντες είναι προσβεβλημένοι εξ ελονοσίας. Εκ της γενομένης μελέτης συνάγομεν ότι πολλοί εκ τούτων είχον το ελείον μίασμα ότε κατήλθον εις Ελλάδα το παρελθόν έτος. Πολλοί ησθένησαν εις διάφορα μέρη της Ελλάδος όπου ήσαν διεσπαρμένοι. Από τον Απρίλιον και εντεύθεν οπότε, εγκαταστάθησαν προχείρως υπό σκηνάς ίνα συμπήξουν την Νέαν Συνασσό, σχεδόν όλοι έφερον το ελείον μίασμα όπερ υπό τας δυσμενείς συνθήκας εις κατωτέρω θ’ αναφέρωμεν έλαβε τας διαστάσεις ας έλαβε. Βαθμηδόν λόγω του ολοέν αυξανομένου αριθμού των ελονοσούντων ο συνοικισμός παρουσίασε την όψιν Νοσοκομείου. Και τούτο διότι ουδέποτε παρεσχέθη εις αυτούς ιατρική αντίληψις αποβλέπουσα εις την αποστείρωσιν των χρονίως ελονοσούντων και την εν καιρώ συστηματικήν θεραπείαν των προσβαλλομένων. Διεπιστώσαμεν, αφού εξετάσαμεν όλους ανεξαιρέτως 185 ελονοσούντας εκ βαρείας μορφής όχι όμως και κακοήθους, τους οποίους υπεβάλαμεν εις συστηματικήν αποστειρωτικήν θεραπείαν δια κινίνης, αφού προηγουμένως εφηρμόσαμεν την θεραπείαν δι’ ενέσεων υποδείξαντες και το σύστημα της θεραπείας εις τον ιατρόν του συνοικισμού κ. Κυρίτσην, όστις μετά προθυμίας εργάζεται, αλλά εις τον οποίον είχε δοθεί οδηγία παρά του νομίατρου Ευβοίας κ Καραγιάννην όπως θεραπεύονται μόνο οι έχοντες παροξυσμούς ελονοσίας (πράγμα όπερ έπρεπε κατά τη διαταγήν να διαπιστώση ο ίδιος) να μη χορηγείται δε κινίνης προληπτικώς εις τους χρονίως ελονοσούντας εις ουδεμίαν άλλη περίπτωσιν. Οι ανωτέρω λόγοι εν συνδιασμώ προς τας στερήσεις (διότι πολλοί στερούνται και του επιουσίου) ως και το ελώδες του εδάφους συνετέλεσεν ώστε η νόσος να λάβη τας διαστάσεις ας έλαβε. Ως διαπιστώσαμε εκ του βιβλίου μητρώου του Συνοικισμού από της 3 Ιουλίου- 23 Αυγούστου απεβίωσαν 37 άτομα εξ ων 1 εξ αυτοκτονίας 1 εκ φυματιώσεως και 1 εκ νεφρίτιδος. Οι λοιποί 34 εκ καχεξίας (ελώδους ή μη)…………….
Οι ομοιότητες με τη ζωή στη Μόρια σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών, είναι και εδώ παραπάνω από εντυπωσιακές και αυτή τη φορά δεν βασίζονται σε υποκειμενική θεώρηση. Επιδημία, θάνατος, κρατική εγκατάλειψη, («….ουδέποτε παρεσχέθη εις αυτούς ιατρική αντίληψις…») περικοπές σε φάρμακα και στις δαπάνες («….όπως θεραπεύονται μόνο οι έχοντες παροξυσμούς ελονοσίας….. να μη χορηγείται δε κινίνης προληπτικώς…»). Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που σήμερα πέταξαν και κλείδωσαν τους ανθρώπους στη Μόρια χωρίς τις παραμικρές συνθήκες υγιεινής, τότε πέταξαν τους προγόνους μας, που ήδη έφεραν το «ελείον μίασμα» σε ελώδη εδάφη με αποτέλεσμα να νοσήσουν όλοι και πολλοί από αυτούς να πεθάνουν.
Οι επιθέσεις βέβαια ενάντια στους πρόσφυγες συνεχίστηκαν με διαφορετική μορφή στα κατοπινά χρόνια. Στην Κατοχή μεγάλο μέρος του χωριού μας είχε περάσει με το ΕΑΜ. Αυτό άλλωστε συνέβη με τους περισσότερους πρόσφυγες. Η οργή, η απογοήτευση, η κατάρρευση των όποιων προσδοκιών έφεραν την αντίσταση και το πέρασμα από το βενιζελικό στρατόπεδο στην αριστερά. Η απάντηση ήρθε από τη Χαλκίδα όταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στην Εύβοια, το χωριό μας, η Νέα Σινασός κάηκε από τους Ταγματασφαλίτες και τα Ες-Ες που εξόρμησαν από την πρωτεύουσα του νησιού. Μέχρι τη δεκαετία του ‘80 εμείς μεγαλώσαμε παίζοντας στα χαλάσματα των σπιτιών των εξόριστων. Και φυσικά εκτός από το «ελείον μίασμα» οι κάτοικοι του χωριού φέραμε και ένα άλλο μίασμα αυτό του «τουρκόσπορου» εμπνευσμένο από τους πολιτικούς προγόνους όλων όσων σήμερα φωνασκούν για τον εγκλεισμό των προσφύγων σε ξερονήσια.
Όποιος σήμερα χρησιμοποιεί ως εργαλείο διαχείρισης της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού τη μισαλλοδοξία, τον εθνικισμό και το ρατσισμό εναντίον των προσφύγων στη Μόρια ασελγεί, μεταξύ άλλων, εις βάρος της και της δικής μας προσφυγικής μνήμης και ταυτότητας.
ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ 